چکیده
از آغاز پیدایش سینما در ایران تا امروز مجموعه آثاری پدید آمدهاند که با عنوان کلی فیلمهای کلاه مخملی شناخته میشوند. این فیلمها با بهرهگیری آگاهانه و مکرر از عناصر محتوایی و بصری فرهنگ عامه توانستهاند در ادوار مختلف سینمای ایران حضور داشته، مخاطبان عام و گاهی خاص را جذب کرده و به رونق صنعت سینمای ایران یاری رسانند. در این پژوهش علاوهبر تأکید بر ضرورت توجه به رویکرد مطالعات فرهنگی در تبیین تولیدات سینمای ملی و نفی نخبهگرایی فرهنگی، از آرای اروین پانوفسکی در تحلیل سطوح معنایی تصاویر و تمایز میان شمایلنگاری و شمایلشناسی استفاده شده و تأثیر این آراء بر رویکردِ گونهشناسیِ موسوم به رویکرد شمایلنگارانه در مطالعات سینمایی بررسی میشود. در ادامه و پس از تشریح سیر تاریخی سینمای کلاه مخملی تلاش میشود با بهرهگیری از عناصر شمایل نگارانه و شمایلشناسانه، سطوح معنایی این آثار بهعنوان یک گونه سینمایی تشریح شده و نشان داده شود که چگونه این آثار سینمایی با آگاهی از زمینههای تاریخی موثر بر مخاطبان بومی و بهرهگیری از عناصر بصری فرهنگ عامه و رویکرد مفهومی به آئینهای فتوت و جوانمردی به عنوان گونهای از سینمای ملی قابل تحلیل هستند و حوزه مهمی در مطالعات سینمای بومی به شمار میآیند.
کلیدواژهها: زبان و فرهنگ؛ ماشین نگاره؛ قومنگاری زبانی؛ هایمز؛ زبانشناسی اجتماعی
نویسندگان:
سیدعلی روحانی: استادیار سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر تهران(نویسنده مسئول)
پویان غفاری: کارشناسی ارشد سینما، دانشکده هنر، دانشگاه سوره تهران
فصلنامه مطالعات فرهنگ – ارتباطات – دوره ۱۸، شماره ۳۸، پیاپی ۷۰، تابستان ۱۳۹۶٫
برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.