به گزارش پایگاه خبری افق قم از ابرکوه، از همان روزی که حضرت محمد (ص) در میان جاهلان عرب بر دستان فاطمه (س) بوسه زد و در برابر سنت جاهلانه زندهبهگور کردن دختران ایستاد، جایگاه دختر و زن بر همگان آشکار شد تا جایی که در دین مبین اسلام از دختر به ریحانه (گل)، قواریر (بلورها) و حسنه (نیکی) تعبیر میشود.
در عصر حاضر ما در ذهن برخی افراد دختر برابر است با اصطلاحات و کلیشههای ذهن خودساخته آنان از جمله وابسته، زودرنج، محتاج توجه و بیدستوپا و … اما خبرنگار فارس به مناسبت روز دختر، در گفتگو با یکی از دختران هنرمند این سرزمین بر تمام ذهنیات غلط خط قرمز میکشد و ثابت میکند که دختر یعنی اراده، اعتمادبهنفس، امید، هدف، آیندهنگری، موفقیت و …
بدون مربی و آموزش کار نقالی را شروع کردم
مریم حسینیان دانشآموز ۱۷ ساله دبیرستان عصمت در رشته علوم ادبیات انسانی که یکی از هنرمندان نقال برتر ابرکوه بوده و قرار است در مسابقات کشوری بهعنوان نماینده استان یزد شرکت کند، اظهار کرد: همیشه به درس ادبیات فارس علاقه خاصی داشته و معمولاً تمامی شعرهای کتاب را حفظ میکردم.
حسینیان که به داستانهای شاهنامه علاقه دارد، افزود: برای اولین بار که قصد شرکت در مسابقات نقالی را داشتم این رشته را با شعرخوانی اشتباه گرفته و هرچند بسیار تلاش کردم؛ اما به علت اشتباه رفتن مسیر و نداشتن هیچ راهنمایی، از حضور در مسابقات منع شده و این امر آنچنان مرا دلسرد که روزی که دوستم بهجای من انتخاب شد تمام مسیر مدرسه تا خانه را اشک ریختم.
«هفتخوان رستم» اولین نقل در اولین اجرای رسمی
وی یادآور شد: راهنمایی های مدیر مدرسه آرامش عجیبی به من داد و مصمم شدم که نهتنها ناامید نشده؛ بلکه این رشته هنری را با جدیت بیشتر دنبال کنم. از همان سال آموزش را بهصورت خودجوش با تماشای فیلمهای مرشد ولیالله ترابی آغاز کردم.
نوجوان ابرکوهی گفت: تلاشهای من برای ورود به حرفه نقالی شب و روز نمیشناخت تا جایی که از روی فیلمها، نقل «هفتخوان رستم» را آماده و موفق شدم با همین نقل مقام سوم جشنواره فرهنگی هنری مربوط به آموزشوپرورش را در شهرستان کسب کنم.
حسینیان بیان کرد: با توجه به اینکه تنها آموزش من از روی فیلم بود و از سوی دیگر اشعار شاهنامه ادبیات خاصی دارد و تلفظ کردن و خواند آن با متون ساده ادبی متفاوت است، در این مورد خطاهایی در نقلهایم بود که سعی کردم با حضور در کلاسهای ادبی کانون پرورش فکری و با تدریس خانم فریبا قیومی زاده، آنها را برطرف کنم.
فرار از مدرسه برای اولین اجرا
وی ادامه داد: افتتاح دومین سرای نقالی کشور در خانه تاریخی مستوفی ابرکوه با حضور یاسر موحدفرد دبیرکل بنیاد فردوسی و مرشد محمد نیری با اولین اجرای رسمی من در یک جمع عمومی مصادف شد. در سر کلاس درس علوم بودم که مربی کانون با من تماس گرفت و از برگزاری مراسم افتتاحیه خبر داد.
این نقال نوجوان عنوان کرد: دیگر متوجه کلاس و درس نبودم، از مدیر برای رفتن اجازه گرفتم و زمانی که با مخالفت او مواجه شدم خداحافظی کرده و به تعبیری از مدرسه فرار کردم. از سر ذوق و خوشحالی پای پیاده خودم را به کانون رساندم. بدون هیچ تمرین و آمادگی قبلی لباس نقالی کانون را پوشیده و حتی یک چوب متعلق به بوم نقاشی را بهجای چوب مَنتشا (عصا یا چوبدستی متعلق به نقالان) برداشتم.
سنگینی مَنتَشا اولین اجرا را برایم سخت کرد
وی افزود: یکی از نقالان حاضر در مراسم وقتی دید که من چوب بوم نقاشی دارم، منتشا خود را به من داد. نداشتن تمرین، استرس و هیجان اولین اجرای رسمی، اجرا در حضور یک مرشد پیشکسوت و حرفهای از یک طرف، سنگینی چوب منتشا هم از سوی دیگر بر سختی کارم افزوده بود.
مریم ادامه داد: نقل هفتخان رستم را با نام خدا و تکیه بر قدرت کلمه «میتوانم» آغاز کرده و با این هدف که ثابت کنم من نیز میتوانم در این زمینه هنری موفق شوم، سعی کردم اجرای خوبی به نمایش بگذارم. اکنون خدا را شاکرم که اولین اجرای من مورد تشویق و توجه حاضرین قرار گرفت.
کسب مقام اول جشنواره فرهنگی هنری شهرستان
حسینیان که یک سال بعدازآن ماجرا مقام اول جشنواره فرهنگی هنری شهرستان را به خود اختصاص داد، اضافه کرد: آموزش و کسب تجربه عملی را در حضور نقال مسعود اکرمی ادامه داده و همزمان در کنار تقویت جنبه ادبی کار، با خانم فهیمه بصیری نیز آشنا شدم و او بهعنوان مربی مرا آموزش داد. امسال توانستم مقام اول استانی را به خود اختصاص داده و به مرحله کشوری راه یابم.
وی تصریح کرد: تاکنون شاید بیش از صد اجرای عمومی در سطح شهرستان و استان داشتهام و بعضاً برای هر اجرا شب تا صبح را بیدار میمانم و شعر و داستانهایی را که باید اجرا کنم، حفظ و مرور میکنم. این شدت از علاقه به هنر گاهی درس و مدرسه را تحت الشعاع قرار داده تا جایی که موجب پایین آمدن معدلم نیز شده است.
در هنر نقالی آنچه را که نمیدانم، بیش از آن چیزی است که میدانم
این دانشآموزان ابرکوهی تصریح کرد: انجام هر کاری سختیهای خاص خود را دارد؛ اما اگر فرد واقعاً به کاری که انجام میدهد ایمان داشته و برای رسیدن به اهداف خود تلاش کند، طعم تلخ سختیها را درک نکرده و همهچیز برایش سهل و آسان می شود. برای من نیز هنر جایگاه ویژهای دارد و دوست دارم همیشه در این رشته کنکاش کنم؛ چراکه میدانم آنچه را که نمیدانم، بیش از آن چیزی است که میدانم.
حسینیان در رابطه با نحوه حفظ کردن اشعار شاهنامه گفت: گاهی اوقات شعر را از روی آهنگ و نوت آن حفظ میکنم و گاهی هم چندین بار میخوانم تا حفظ شوم. اگر شعر سخت باشد و در حفظ آن به مشکل برخورد کنم آنقدر آن را بر روی کاغذ مینویسم تا حفظ شوم.
وی تأکید کرد: کسی که میخواهد نقال خوبی باشد باید دایره کلمات وسیعی هم داشته باشد. من نیز برای موفقیت در این بخش علاوه بر شاهنامه اشعار مثنوی معنوی، بوستان و گلستان و سایر کتابهای شعر را مطالعه میکنم.
نقال نوجوان نقش والدین را در پیشرفت کارش بسیار مؤثر دانست و اذعان کرد: مادرم لیسانس ادبیات دارد و پدرم نیز یک هنرمند است. آنها نهتنها مرا از این کار منع نکرده بلکه شرایط پیشرفت را برایم مهیا میکنند تا جایی که پدرم با دستان خودش چوب منتشا را برای من تراشید و حمایتهای خود را هرگز دریغ نکرده است.
بعضاً از روی مسخرگی «رستم» خطابم میکنند
حسینیان اظهار کرد: از سوی دیگر بعضاً اجرا و نحوه حرکات و بیان اشعار من موجب شده تا مورد تمسخر عدهای معدود قرار گیرم که شاید مفهوم هنر را درک نکرده و یا با نقالی آشنا نیستند. این موضوع حتی باعث شده است عدهای از دوستان برای مسخره کردن در مدرسه مرا «رستم» خطاب کنند که هیچیک از این رفتارها برای من اهمیت نداشته و تنها به اهداف خودم میاندیشم.
وی که هماکنون در حال حفظ کردن نقل رستم و اسفندیار است، افزود: شاخصترین شخصیت شاهنامه رستم است که همیشه در اوج بوده و تمامی داستانها به نوعی به رستم ختم میشود. من در حال حاضر نقلهای زال و سیمرغ، هفتخان رستم، رستم و اشکبوس و رستم و اسفندیار را کار کردهام.
ترویج فرهنگ غنی ایرانی و ادبیات فارسی انگیزه و هدف کار نقالی
این دانشآموز ابرکوهی یادآور شد: وقتی به این فکر میکنم که میتوانم در قالب هنر نقالی به معرفی فرهنگ غنی ایران و پهلوانان سرزمینم بپردازم و همچون فردوسی گامی در جهت زنده نگهداشتن ادبیات فارسی بردارم، به خود میبالم و افتخار میکنم و همین برای من کافی است.
حسینیان قویترین اجرای خود را نقل رستم و اشکبوس برشمرد و گفت: گاهی در میان اجرا شعر یا بخشی از داستان را فراموش کردم؛ اما به سرعت توانستم آن را جمعوجور کنم و اجرا را به پایان برسانم.
نقاشی داستانهای شاهنامه و قرار گرفتن در میدان جنگ
این بانوی نقال اذعان کرد: وقتی میخواهم حفظ یک داستان را شروع کنم اول معنی اشعار را میخوانم و سعی میکنم صحنههای مربوط را نقاشی کنم و یا چشمانم را ببندم و خود را به جای شخصیتهای آن بگذارم و نقش آنان را بازی کنم. گاهی باید رستم شوم که بر روی زانو مینشیند و هدف را نشانه میرود و گاهی نیز اشکبوس که اسبش تیر خورده و خودش از بالای اسب بر زمین میافتد و …
نشستن در کارگاه استاد «ابوالفضل ورمزیار» بزرگترین آرزوی من است
وی ادامه داد: نقالی ترکیبی از هنرهای مختلف از جمله گویندگی و تئاتر است و نقالی که بر روی صحنه میرود علاوه بر داشتن لحن زیبا و گویا، باید بتواند در لحظه، بهجای کاراکترهای مختلف نقش بازی کرده و با تغییر صدا مخاطب را جذب کند. من هنگام اجرا خود را در میان صحنههای نبرد داستانهای شاهنامه تصور میکنم و سعی میکنم با اجرای خود هیجان و زیبایی داستان را به مخاطب انتقال دهم.
حسینان پاسخ ما در رابطه با میزان نیاز به آموزش را با جمله «زگهوره تا گور دانش بجوی» داد و افزود: هر چه در کار خود به جلوتر میروم مباحث گستردهتر شده و بیشتر به یادگرفتن احساس نیاز میکنم و معتقدم که هرچقدر هم انسان آموزش ببیند باز هم نکاتی هست که باید برای یادگیری آن تلاش کند. در حال حاضر نیز بزرگترین آرزوی من شرکت در کارگاههای آموزشی استاد «ابوالفضل ورمزیار» نقال، شاهنامهخوان و علی نامهخوان برجسته کشور است.
منبع معتبری از شاهنامه در ابرکوه نیست/ عدمحمایت مسئولین از هنر نقالی
وی از عدم وجود حتی یک منبع درست از شاهنامه در کتابخانههای ابرکوه گلایه کرد و گفت: هرچند حمایت مسؤولین همیشه موجب دلگرمی قشر هنرمند است؛ اما من تاکنون از این حمایت بیبهره بوده و حتی برای شرکت در مسابقات استانی که در آن حائز مقام اول شدم، تهیه پوستر و تبلیغات و شرکت در کلاسهای آموزشی بر عهده خودم بوده است.
این دانشآموز فقدان هنرستان در ابرکوه را برای دختران یکی از مشکلات اساسی بخش آموزشی دانست و تصریح کرد: بسیاری از دانشآموزان علاقهمند به ادامه تحصیل در رشتههای مختلف هنری هستند؛ اما به دلیل وجود این خلاء بزرگ مجبورند از علاقه خود صرفنظر کرده و یا مانند من تحصیل را فقط برای نمره قبولی و گرفتن دیپلم ادامه دهند تا بتوانند در کنکور هنر شرکت کنند.
حسینیان خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه ابرکوه در کتاب دکتر محمدحسین صالحی بهعنوان خواستگاه سیاوش معرفی شده است و دومین سرای نقالی کشور نیز به همین نام است؛ اما هنر نقالی در ابرکوه تنها به اجرای برنامه توسط چند نقال در برخی برنامههای عمومی ختم شده و حتی این هنر در میان جشنهای بزرگ شهرستانی جایگاهی نداشته و متأسفانه شاهد حضور هنرمندان غیربومی در برنامههای بزرگ هستیم.
معرفی رستم و سهراب و سیاوش بهجای مرد عنکبوتی، بَتمَن و سوپرمَن به کودکان
نقال نوجوان ابرکوهی راهکار رونق هنر نقالی را به روی صحنه آوردن نقالان و پردهخوانان پیشکسوت، آشنا کردن کودکان و نوجوانان با این هنر بهویژه از طریق آموزشوپرورش، معرفی شاهنامه و شخصیتهای پهلوان و قهرمان ایرانی مانند رستم، سیاوش، سهراب، گودرز و … به کودکان و نوجوانان بهجای شخصیتهای کارتونی همچون مرد عنکبوتی، بَتمَن، سوپرمَن و … برشمرد.
وی به اجرای نقالی در قهوهخانههای قدیمی اشاره کرد و افزود: امروزه با جمع شدن قهوهخانهها از یکسو و گسترش فناوری و ارتباطات مجازی از سوی دیگر، هنرهایی همچون نقالی کمرنگ شده و دیگر هیچ نقالی نیست که در میدان شهر با تعزیه و شاهنامهخوانی عدهای را دور خود جمع کند.
حسینیان که بارها به همایشها و برنامههای مختلف در شهرهایی همچون تهران، یزد، شیراز و … دعوت شده و به علت عدمحمایت از حضور در آنها بازمانده است، در خاتمه خواسته خود را اینچنین مطرح کرد که اگر کسی به پیشرفت این رشته هنری کمک نمیکند، حداقل سنگاندازی هم نکنند تا امثال من که همه زندگی و هدفشان هنر است، بتوانند در مسیر سختی که پیش رو دارند با آرامش پیش بروند.
سامانه پیامک : ۳۰۰۰۵۳۶۲پست الکترونیک: info@ofoghqom.ir